Kıbrıs Barış Harekatı hangi koşullarda nasıl gerçekleşti?

1960 yılında kurulan Kıbrıs Cumhuriyeti, Türklerin ve Rumların birlikte yaşayabileceği bir devlet olabilirdi; şayet Kıbrıslı Rumlar bu cumhuriyetten memnun olsaydı. 1974 yılındaki Barış Harekâtı ise yeni bir başlangıç demekti. Peki, işler bu noktaya nasıl geldi, sonrasında neler yaşandı ve bu harekât Kıbrıslı Türkler için ne anlam ifade ediyordu? Kıbrıs Barış Harekâtı’nın 50. yıl dönümünde bu sorulara yanıt arayacağız.

Kıbrıs M.Ö. 4. yüzyıldan beri paylaşılamayan bir ada. Osmanlı Devleti yaklaşık 300 yıl adayı yönetmiş, Birinci Dünya Savaşı esnasında adanın yönetimi İngilizlere geçmişti. Sonrasında Rumların her fırsatta dile getirdiği bir talep vardı: Enosis.

Bu kavram politik açıdan bir ülkenin sınırlarına dâhil olmak anlamına geliyor, Kıbrıslı Rumlar için ise Yunanistan’a bağlanma talebini ifade ediyordu. Bu talep 1955’te kurulan bir örgütle başka bir hüviyete bürünecekti. Örgütün adı EOKA, lideri Grivas’tı. Eoka’nın Kıbrıs’taki sabotaj eylemlerini giderek artırdığı bir ortamda Kıbrıslı Türkler için adada yaşamak her geçen yıl daha da zorlaşıyordu. Mücadele temek için 1958’de Türk Mukavemet Teşkilatı kurulmuş, teşkilatın lideri Rauf Denktaş olmuştu. Kıbrıslı Türklerin baskılara karşı çözüm aradığı günlerde, Türkiye’den de Taksim tezi yükseliyordu. Bu tez, Kıbrıs’ın kuzeyinin bir il olarak Türkiye’ye bağlanması demekti.